Kilka dni temu przy okazji porady dotyczącej rozwodu cywilnego klientka zapytała mnie także o procedurę związaną z „rozwodem kościelnym”.  Obecnie, po reformie „rozwodowej” wprowadzonej przez papieża Franciszka, najbardziej radykalnej od bagatela trzech stuleci, unieważnienie małżeństwa „kościelnego” ma być łatwiejsze i szybsze niż dotychczas. Mówiąc o „rozwodzie kościelnym” posługuję się oczywiście skrótem myślowym, gdyż taki termin nie jest obecny w prawie kanonicznym. Możliwe jest natomiast stwierdzenie nieważności małżeństwa przed sądem kościelnym.

Przede wszystkim do unieważnienia małżeństwa kanonicznego aktualnie wystarczy orzeczenie sądu kościelnego I instancji (a nie II instancji, jak do tej pory).

Unieważnienie małżeństwa przez kościół – co należy zrobić

Krok po kroku, w skrócie cała procedura wygląda następująco:

1. Udaj się do właściwej kurii i złóż tam wniosek o unieważnienie małżeństwa (tzw. skarga rozwodowa, składana bez konieczności uiszczania opłat) – opisujesz przebieg małżeństwa, podając minimum 3 świadków oraz wskazujesz, dlaczego chcesz unieważnić swoje małżeństwo
2. W kurii rozpocznie się postępowanie w Twojej sprawie (przed tzw. Sądem biskupim) – to postępowanie jest już płatne, ale w tej kwestii musisz dokładnie dowiedzieć się u swojego proboszcza. Zmiany wprowadzone przez papieża Franciszka mają spowodować, że postępowanie to teoretycznie trwać powinno do 45 dni – w praktyce postępowanie w sprawie unieważnienia małżeństwa trwało od roku do trzech lat w I instancji– wszystko zależy jednak raczej od tego, jak duża jest Twoja diecezja i ile wniosków o unieważnienie do niej wpływa;
3. Sąd biskupi wydaje w Twojej sprawie wyrok (jako sąd I instancji). Jeżeli orzeczenie to nie zostanie zaskarżone, staje się wykonalne i nie ma już konieczności prowadzenia postępowania przed sądem II instancji

W skardze rozwodowej musisz wykazać, że już w chwili zawarcia małżeństwa istniała niepodważalna przyczyna jego nieważności (czyli np. choroba psychiczna małżonka). Potocznie nazywane „rozwodem kościelnym” jest tak naprawdę unieważnienie małżeństwa – rezultatem procesu będzie wskazanie, że Wasze małżeństwo nigdy nie zostało ważnie zawarte, a zatem nigdy nie istniało.